жазық тікбұрышты координат

(Плоский прямоугольный координаты)

координат білік осьтері деп аталатын екі өзара перпендикуляр сызықтардың қиылысу нүктесі (тік білік — икс, көлденең білік — игрек). Топографияда Ж.т.к. қолданудың кейбір ерекшеліктері бар. Бүкіл жер беті меридианмен шектелген 2 тең бөлікке бөлінген. Оның бойлығының айырмасы 6о, ол аймақтың координаты деп аталады. Оның есебі Гринвич меридианынан шығысқа қарай 1-ші нөмірден 60-қа дейін жүргізіледі. Әрбір мұндай аймақта координаттың тік білігі (ось Х) ретінде меридиан білігі алынады, ал көлденең білік (ось У) ретінде барлық аймақта экватор сызығы алынады. Меридиан білігінің экватормен қиылысуы әрбір аймақ координатының басы болып есептеледі. Х координатының мәні (солтүстікке), У сызығынан (экватордан) жоғары қарай оң болып, ал одан төмен болса, теріс болып есептеледі. У координатының мәні (шығысқа), Х сызығынан (меридиан білігінен) оңға қарай оң, ал солға (батысқа қарай) теріс болып есептеледі. Координаттарды анықтау оны жазыққа (картаға), шаршы торға түсіргенде айтарлықтай оңайланады, оның сызықтары координат біліктеріне параллель болады. Осындай торды координаттық (километрлік) тор деп атайды.